Keuzes, keuzes, keuzes

Elke dag maak je ze. Tientallen. Vele heel klein en heel soms een belangrijke. Keuzes, elke dag weer kies je wat af. Gelukkig staan de meeste mensen totaal niet stil bij hoeveel keuzes ze op een dag maken en maken ze veel keuzes onbewust. Dat is maar goed ook. Kun je je voorstellen dat je elke dag tig kleine keuzes tegenkomt die al een (mogelijk) probleem vormen? Ik vermoed van niet. Toch kunnen de meeste kleine, simpele keuzes voor mij al een probleem zijn.

Ik vind kiezen in zekere zin moeilijk. Hoe moeilijk hangt af van de situatie, hoe ik me voel, waar ik uit kan kiezen en hoeveel opties ik binnen die keuze heb. Er zijn dagen dat het me prima afgaat en er zijn dagen dat ik al niet kan kiezen of ik een appel of een banaan wil. Voor veel mensen is dat niet te begrijpen want de keuze tussen een appel en een banaan is erg simpel. Toch ervaar ik dan een echte ´ik weet het niet´. Als ik dat dan zeg word ik, door mensen die mij niet of niet voldoende kennen, vreemd aangekeken. Want hoe kun je dat nou toch een probleem hebben met zo´n keuze?

Je leest vaak dat je kleine kinderen, als je ze een keuze geeft, je ze nooit meer dan 2 of 3 opties moet geven. Meer opties kunnen ze nog niet aan. Dat komt pas als ze een stuk ouder zijn. Voor een groep mensen met autisme blijft meer opties dan 2 of 3 een probleem. En soms zijn 2 of 3 opties dus al te veel. Dat komt omdat elke optie ook, zoals met alles, heel gedetailleerd waargenomen wordt. Elke optie heeft immers andere gevolgen. Soms zelfs meerdere. En hoe weet ik dan dat ik het goede kies? Kortom, heel veel details waar ik in kan verzuipen.
Daarbij komt ook nog eens dat ik signalen die ik binnenkrijg niet altijd juist waarneem en/of ook niks meer aanvoel of voel. Doe dan nog maar eens je best om een goede keuze te maken.

Geen keuze kunnen maken, hoe klein die keuze ook is, zorgt voor een soort verlamming. Doordat ik niet kan kiezen val ik stil en gebeurt er dus niets. Letterlijk en figuurlijk niet. Best lastig als je bijvoorbeeld niet kunt kiezen wat je aan zult trekken of dat je wel of niet zult eten.
Omdat ik dan in een impasse raak waar ik zelf niet meer uitkom is het zaak dat een ander die impasse doorbreekt. Inmiddels ben ik zover dat ik aan kan geven dat een ander voor mij de keuze moet maken. Dat betekent dus dat bijvoorbeeld mijn partner voor mij kiest wat ik eet of dat mijn ergotherapeute beslist wat we doen. Het is niet zo dat iedereen in mijn omgeving voor mij mag kiezen. De mensen die dat mogen hebben daar ook toestemming voor van mij.

Ik vermoed dat de meeste mensen er niet aan moeten denken dat andere zulke keuzes voor hen maken. Ik juist wel. Op zulke momenten vind ik het fijn als iemand voor mij kiest. Ik haal daar veiligheid, duidelijkheid en begrenzing uit. Mijn impasse verdwijnt en ik kan weer verder. En op de momenten dat ik wel zelf kan kiezen doe ik dat gewoon zelf.

Kiezen is dus voor mensen met autisme lang niet altijd zo makkelijk als het lijkt. En niet kunnen kiezen heeft doorgaans niets te maken met de grens op willen zoeken, het expres doen, etc, maar met een echt onvermogen om te kiezen. Achter het antwoord "ik weet het niet" op een keuzevraag zit dus misschien wel veel meer dan je in eerste instantie zou denken............