Theorie of (Autistic) Mind

Theory of Mind, afgekort tot ToM, een veel gehoorde en gebruikte term in relatie tot autisme. Een ToM hebben betekent, simpel gezegd, dat je in staat bent je in de gevoels- en belevingswereld van iemand anders te verplaatsen. Ook als je de desbetreffende situatie nog nooit hebt meegemaakt. Bij mensen met autisme functioneert de ToM, in tegenstelling tot mensen zonder autisme, in meer of mindere mate niet goed. Een niet goed functionerende ToM zorgt voor veel problemen in de communicatie met andere mensen.


Mensen met autisme mogen dan een minder goed functionerende ToM hebben maar over het algemeen hebben ze, zeker degene zonder verstandelijke beperking, wel een (goed) functionerende ToAM. Oftewel een Theorie of Autistic Mind. De eerste die deze term gebruikte was, voor zover ik weet, Olga Bogdashina in haar boek "Communicatiekwesties bij autisme en het syndroom van asperger". Dit betekent dat mensen met autisme zich dus (vaak) wel kunnen verplaatsen in de gevoels- en belevingswereld van anderen die autisme hebben. Natuurlijk is voor ons ook niet alles even herkenbaar, net zoals dat voor mensen zonder autisme geldt die zich in elkaars wereld pogen te verplaatsen.

We hebben dus wel degelijk een ToM alleen verschilt die van mensen zonder autisme. Ik heb me dus altijd verbaasd over de term ToM. Alsof er maar een soort ToM is en dat dat dan ook gelijk de juiste is. Ik wil hiermee niet stellen dat een ToAM de juiste is maar alleen aangeven dat er, net zoals er verschillende soorten honden zijn met elk hun eigen kenmerken, er dus ook nog een ander soort ToM bestaat. Ik ervaar mijn ToAM ook niet als beter of slechter dan een ToM, alleen anders. En dat heeft ook voordelen. Ik ben vaak bijvoorbeeld degene die een probleem kan relativeren voor een vriendin zonder autisme omdat ik me de situatie niet (goed) voor kan stellen en dus het vanuit een ander punt bekijk en dus ook met andere inzichten en oplossingen kom.

Ik maak helaas nog te vaak mee dat mensen wel van mij verwachten dat ik mijn best doe om een ToM te verwerven en dat men weinig begrip toont voor het feit dat dat niet mijn sterkste kant is. Als ik dan op mijn beurt vraag aan hen om een ToAM te ontwikkelen vraag ik te veel, moet ik niet zo lastig doen en kost het ineens te veel tijd en moeite. Waardoor het voor mij een eenzijdig verhaal wordt; alles moet van mijn kant uit komen en ik moet me helemaal aanpassen. 

Veel mensen met autisme volgen een ToM-training of hebben die gevolgd om een beter idee te krijgen van de ToM van andere mensen in hun omgeving. Maar wordt het niet eens tijd voor een ToAM-training? Een training voor mensen zonder autisme waarbij zij leren om zich te verplaatsen in de gevoels- en belevingswereld van mensen met autisme. En dan bedoel ik nou eens niet een training die geschreven is door mensen zonder autisme zoals wetenschappers en hulpverleners want zij redeneren hoe dan ook vanuit hun eigen ToM. Nee, een training geschreven en gegeven door mensen met autisme.